Ing Kekayon wayang purwa kang kaprahe kasebut Gunungan, ana kono gambar Macan, Bantheng, Kethek lan Manuk Merak.
Kocape kuwi mujudake Sedulur Papat mungguhing manungsa. Kewan cacah papat mau nggambarake nafsu patang warna yaiku :
Macan nggambarake nafsu Amarah,
Banteng nggambarake nafsu Supiyah,
Kethek nggambarake nafsu Aluamah,
lan Manuk Merak nggambarake nafsu Mutmainah
SEDULUR PAPAT LIMA PANCER Njupuk sumber saka Kitab Kidungan Purwajati seratane , diwiwiti saka tembang Dhandanggula kang cakepane mangkene:
Ana kidung ing kadang Marmati Amung tuwuh ing kuwasanira
Nganakaken saciptane Kakang Kawah puniku Kang rumeksa ing awak mami
Anekakake sedya Ing kuwasanipun Adhi Ari-Ari ingkang Memayungi laku kuwasanireki
Angenakken pangarah Ponang Getih ing rahina wengi Ngrerewangi
ulah kang kuwasa Andadekaken karsane Puser kuwasanipun Nguyu-uyu sabawa
mami Nuruti ing panedha Kuwasanireku Jangkep kadang ingsun papat
Kalimane wus dadi pancer sawiji Tunggal sawujud ingwang Ing tembang
dhuwur iku disebutake yen ” Sedulur Papat ” iku Marmati, Kawah, Ari-Ari, lan Getih kang kaprahe diarani Rahsa. Kabeh kuwi mancer neng Puser (Udel) yaiku mancer ing Bayi.
Cethane mancer marang uwonge kuwi. Geneya kok disebut Marmati, kakang Kawah, Adhi Ari-Ari lan Rahsa kuwi?.
Marmati iku tegese Samar Mati ! lire yen wong wadon pas nggarbini ( hamil ) iku sadina-dina pikirane uwas Samar Mati.
Rasa uwas kawatir pralaya anane dhisik dhewe sadurunge metune Kawah,
Ari-Ari lan Rahsa kuwi mau, mulane Rasa Samar Mati iku banjur dianggep
minangka Sadulur Tuwa.
Wong nggarbini yen pas babaran kae, kang dhisik dhewe iku metune
Banyu Kawah sak durunge laire bayi, mula Kawah banjur dianggep Sadulur
Tuwa kang lumrahe diarani Kakang Kawah.
Yen Kawah wis mancal medhal, banjur disusul laire bayi, sakwise kuwi banjur disusul wetune Ari-Ari.
Sarehne Ari-Ari iku metune sakwise bayi lair, mulane Ari-Ari iku diarani
Sedulur Enom lan kasebut Adhi Ari-Ari Lamun ana wong abaran tartamtu
ngetokake Rah ( Getih ) sapirang-pirang. Wetune Rah (Rahsa) iki uga ing
wektu akhir, mula Rahsa iku uga dianggep Sedulur Enom.
Puser (Tali Plasenta) iku umume PUPAK yen bayi wis umur pitung dina.
Puser kang copot saka udel kuwi uga dianggep Sedulure bayi.
Iki dianggep Pancer pusate Sedulur Papat.
Mula banjur tuwuh unen-unen “SEDULUR PAPAT LIMA PANCER” Ing
Kekayon wayang purwa kang kaprahe kasebut Gunungan, ana kono gambar
Macan, Bantheng, Kethek lan Manuk Merak. Kocape kuwi mujudake Sedulur
Papat mungguhing manungsa.
Kewan cacah papat mau nggambarake nafsu patang warna yaiku :
Macan nggambarake nafsu Amarah,
Bantheng nggambarake nafsu Supiyah,
Kethek nggambarake nafsu Aluamah,
lan Manuk Merak nggambarake nafsu Mutmainah kang kabeh mau bisa dibabarake kaya ukara ing ngisor iki:
Amarah : Yen manungsa ngetutake amarah iku tartamtu tansaya
bengkerengan lan padudon wae, bisa-bisa manungsa koncatan
kasabaran,kamangka sabar iku mujudake alat kanggo nyaketake dhiri marang
Allah SWT.
Supiyah / Kaendahan : Manungsa kuwi umume seneng marang kang
sarwa endah yaiku wanita (asmara). Mula manungsa kang kabulet nafsu
asmara digambarake bisa ngobong jagad.
Aluamah / Srakah : Manungsa kuwi umume padha nduweni rasa
srakah lan aluamah, mula kuwi yen ora dikendaleni, manungsa kepengine
bisa urip nganti pitung turunan.
Mutmainah / Kautaman : Senajan kuwi kautaman utawa kabecikan, nanging yen ngluwihi wates ya tetep ora becik.
Thursday, February 26, 2015
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
No comments:
Post a Comment